معرفی مدلی ساختاری-احتمالاتی برای تبدیل حرف به واج در متون فارسی

در نظام­های نوشتاری، رابطه یک-­به­-یک میان واج­ها و نگاره­ها همواره برقرار نیست. از آنجایی­که در نظام نوشتاری فارسی واکه­های کوتاه اغلب فاقد صورت نوشتاری هستند، تعداد حالت­های ممکن خواندن کلمات خارج از واژگان افزایش می­یابد و به این ترتیب عمق خط فارسی زیاد در نظر گرفته می­شود. اما علیرغم وجود چنین ویژگی­هایی در خط فارسی، فارسی­زبانان هنگام خواندن کلمات فارسی موجود در واژگان ذهنی خود و کلماتی که برای اولین بار با آن­ها در متون گوناگون مواجه می­شوند، قادرند رشته حروف را تبدیل به واج کنند. این پژوهش نشان می­دهد فارسی­زبانان با استفاده از روشی ساختاری-احتمالاتی، هنگام خواندن، رشته حروف را به رشته واج­ها تبدیل می­کنند. منظور از بخش ساختاری روش، استفاده فارسی­زبانان از اطلاعات زبانی از قبیل: ساختواژه فارسی، قواعد واژ­واجی فارسی و آشنایی با صورت نوشتاری و تلفظ کلماتی است که با الگوهای ساختواژی عربی مطابقت دارند. منظور از بخش احتمالاتی، در نظر گرفتن احتمال وقوع واکه­های کوتاه با توجه به بافت نوشتاری است که این واقعیت می­تواند فارغ از اطلاعات زبانی فارسی­زبانان صورت ­پذیرد. در تحقیق حاضر مدلی ساختاری-احتمالاتی معرفی و عملکرد آن با نرم­افزارهای تبدیل حرف به واج فارسی مقایسه شده است. به طور کلی این نتیجه به دست آمد که عملکرد مدل ساختاری-احتمالاتی پژوهش برای ارائه برونداد واجی کلمات خارج از واژگان، در مقایسه با نرم­افزارهای تبدیل حرف به واج فارسی بهتر و به تلفظ فارسی­زبانان نزدیک­تر است.